ژاپن، که در دهه‌های گذشته یکی از قدرت‌های برتر صنعت نیمه‌رسانا بود، اکنون با پروژه‌های جسورانه‌ای همچون ایجاد شهرهای تراشه‌ای در مناطقی دورافتاده، به دنبال بازپس‌گیری جایگاه خود در این صنعت است. با سرمایه‌گذاری‌های عظیم دولتی و خصوصی، شهرهایی مانند «چیتوسه» (千歳, Chitose) در هوکایدو و «کیکویو» (菊陽町, Kikuyo) در استان کوماموتو به مراکز جدید صنعتی تبدیل شده‌اند که نه تنها به احیای اقتصاد این مناطق کمک می‌کنند، بلکه نقش کلیدی در توسعه فناوری‌های پیشرفته ایفا خواهند کرد.
۱. تاریخچه صنعت نیمه‌رسانا در ژاپن
در دهه ۱۹۸۰، ژاپن بر صنعت نیمه‌رسانا تسلط داشت و شرکت‌های آن بخش عمده‌ای از تولید جهانی را در اختیار داشتند. اما فشارهای تجاری ایالات متحده و اشتباهات استراتژیک، به همراه ظهور کره جنوبی و تایوان، منجر به کاهش سهم ژاپن در این صنعت شد که تا سال ۲۰۲۰ به کمتر از ۱۰٪ رسید.
۲. سرمایه‌گذاری‌های عظیم برای احیای صنعت تراشه‌ها
در سال‌های اخیر، دولت ژاپن با درک اهمیت استراتژیک نیمه‌رساناها، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام داده است. یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌ها، کارخانه «راپیدوس» (ラピダス, Rapidus) در چیتوسه است که با همکاری شرکت IBM و سرمایه‌گذاری ۳۳ میلیارد دلاری به تولید تراشه‌های ۲ نانومتری تا سال ۲۰۲۷ هدف‌گذاری شده است.
پروژه‌های کلیدی
کارخانه TSMC در کیکویو: اولین کارخانه تایوانی در ژاپن که با بودجه ۷ میلیارد دلاری و حمایت دولتی در سال ۲۰۲۴ آغاز به کار کرد.
همکاری‌های بین‌المللی: شرکت‌های ژاپنی با متحدانی همچون ایالات متحده برای توسعه فناوری‌های پیشرفته همکاری می‌کنند.
۳. تأثیر اقتصادی و اجتماعی شهرهای تراشه‌ای
پروژه‌های تراشه‌ای باعث تغییرات قابل‌توجهی در مناطق میزبان شده‌اند:
افزایش اشتغال:
در چیتوسه، حدود ۶,۰۰۰ کارگر در ساخت کارخانه راپیدوس مشغول به کار هستند. این پروژه‌ها حداقل ۱,۰۰۰ شغل پردرآمد پایدار ایجاد خواهند کرد.
در کیکویو، حضور کارکنان تایوانی و خارجی موجب تغییرات اجتماعی و فرهنگی شده است.
تحولات زیرساختی:
افزایش ساخت‌وساز در مناطقی که پیشتر به دلیل کاهش جمعیت متروک شده بودند.
توسعه حمل‌ونقل سریع مانند «کیوشو شینکانسن» (九州新幹線, Kyushu Shinkansen) که ارتباط بین این مناطق و شهرهای بزرگ‌تر را تسهیل می‌کند.
۴. چالش‌ها و نگرانی‌ها
کمبود نیروی متخصص:
ژاپن با کمبود عمده مهندسین و تکنسین ها در صنعت نیمه‌رسانا روبرو است که می‌تواند مانعی جدی برای موفقیت پروژه‌ها باشد.
بلایای طبیعی:
زلزله‌های بزرگ در هوکایدو و کوماموتو یادآوری‌کننده ریسک‌های بالقوه برای کارخانه‌های حساس هستند.
نگرانی‌های زیست‌محیطی:
تولید تراشه‌ها به مقادیر زیادی آب با خلوص بالا نیاز دارد که ممکن است منابع آب محلی را تحت تأثیر قرار دهد.
۵. آینده شهرهای تراشه‌ای در ژاپن
پروژه‌هایی مانند راپیدوس و TSMC فرصتی برای ژاپن هستند تا نه تنها سهم خود را در صنعت نیمه‌رسانا بازپس گیرد، بلکه مناطقی را که پیشتر رو به افول بودند، به مراکز اقتصادی پویا تبدیل کند.
مزایای بلندمدت:
افزایش استقلال ژاپن در فناوری‌های کلیدی.
جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و تقویت زنجیره تأمین.
ضرورت نوآوری
با توجه به رقابت شدید با کره جنوبی و تایوان، ژاپن باید بر نوآوری و توسعه فناوری‌های پیشرفته تمرکز کند.
سخن پایانی اینکه شهرهای تراشه‌ای مانند چیتوسه و کیکویو نمادی از بازگشت ژاپن به صحنه رقابت جهانی در صنعت نیمه‌رسانا هستند. این پروژه‌ها نه تنها به احیای اقتصاد مناطق روستایی کمک می‌کنند، بلکه پیام‌آور آینده‌ای روشن برای فناوری و صنعت ژاپن هستند. در حالی که خطرات و چالش‌هایی وجود دارد، سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها نشان‌دهنده تعهد ژاپن به حفظ جایگاه خود به عنوان یکی از قدرت‌های برتر فناوری در جهان است.
تهیه و تنظیم: ژاپن اکسپلور تورز
